Y Khoa Viet Nam

Theo lương y Huyên Thảo (Hà Nội), Đông y phân béo phì ra từng loại hình tùy theo chứng trạng để có bài thuốc điều trị cụ thể:

+ Khí hư đàm tích. Thể bệnh này thường gặp ở người độ tuổi trung niên, chức năng tiêu hóa, hô hấp đã suy giảm. Người bệnh béo phì, hễ hoạt động là thở hụt hơi, mồ hôi vã ra, sắc da nhợt nhạt. Cơ thể mệt mỏi, thích ngủ, chán ăn, bụng, ngực trướng đầy, đại tiện phân nhão, có khi ỉa chảy. Thân thể nặng nề, có khi phù thũng. Chất lưỡi bệu, rêu lưỡi trắng, mạch nhỏ trơn.

+ Đàm nhiệt tích trệ. Người bệnh to béo, nặng nề, đuối sức, có thể kèm theo hiện tượng mắt hoa, đầu choáng, ngực đầy tức; phụ nữ bế kinh có khi không thụ thai được, rêu lưỡi nhớt hoặc vàng nhớt, mạch căng trơn.

+ Vị nhiệt tỳ hư. Dạng này hay gặp ở lứa tuổi thanh thiếu niên, phụ nữ mang bầu hoặc sau khi sinh nở phát phì. Bệnh nhân ăn nhiều, chóng đói, miệng khát, uống nhiều nước, tinh thần sung mãn, sắc mặt đỏ tươi, đại tiện bí kết, rêu lưỡi vàng mỏng, chất lưỡi đỏ, mạch căng, trơn.

+ Đàm nhiệt nội trở. Bệnh nhân béo phì, da mặt láng bóng, ăn rất khỏe, mau đói, miệng đắng, họng khô, tiểu tiện vàng sẻn hoặc đại tiện bí kết. Chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng mỏng, mạch căng trơn.

+ Đàm ứ nội tích. Bệnh nhân béo phì, vừa hoạt động đã thở dốc, dễ ra mồ hôi, mệt mỏi, đầu choáng váng, ngực, bụng trướng đầy. Chất lưỡi tối bệu. rêu lưỡi trắng mỏng hoặc nhớt, mạch mềm nhỏ.

Mỗi thể bệnh một bài thuốc

+ Dạng Khí hư đàm tích, bài thuốc Bổ khí hòa đàm thang, gồm: phòng kỷ 12gr, hoàng kỳ 15gr, đẳng sâm 12gr, phục linh 12gr, trư linh 9gr, bạch truật 12gr, trần bì 6gr, bán hạ 9gr, sơn tra (sao cháy) 12gr, lá sen 9gr. Nấu các vị thuốc với 1.500 ml nước, sắc còn 600 ml, chia 3 lần uống trong ngày, liên tục 20 ngày (1 liệu trình), nghỉ 5 ngày lại tiếp tục liệu trình mới. Chú ý: nếu tiểu tiện ít, thêm: trạch tả 15gr, xa tiền tử 15gr cùng sắc uống. Thêm: mộc hương 6gr nếu ngực, bụng đầy trướng nhiều.

+ Dạng Đàm nhiệt tích trệ, dùng bài thuốc Lợi thấp hòa đàm thang, gồm: bán hạ 8gr, trần bì 10gr, phục linh 16gr, xương bồ 8gr, trạch tả 12gr, viễn chí 6gr, đông qua bì 20gr. Sắc các vị thuốc uống thay nước trong ngày, liên tục 20 ngày (1 liệu trình), nghỉ 5 ngày rồi tiếp tục 1 liệu trình mới. Chú ý thêm: trúc nhự 15gr, thảo quyết minh 10gr nếu miệng đắng, họng khô.

+ Dạng Vị nhiệt tỳ hư dùng bài thuốc Thanh vị thông phủ thang, gồm: phục linh 16gr, bán hạ 8gr, kê nội kim 6gr, đại hoàng 8gr, chỉ thực 12gr, trạch tả 12gr, sơn tra 12gr, mạch nha 10gr, thần khúc 8gr. Sắc uống thay nước hằng ngày theo từng liệu trình 20 ngày.

+ Dạng Đàm nhiệt nổi trở dùng bài thuốc Thanh nhiệt hóa đàm thang, gồm: hoàng cầm 9gr, hoàng liên 3gr, sơn chi tử 9gr, thạch cao 15gr (sắc trước 3 phút) đại hoàng 5gr (cho vào sau, trước khi bắc thuốc ra 5 phút), hậu phác 9gr, bán hạ 9gr, cam thảo 5gr. Sắc uống thay nước trong ngày, theo từng liệu trình 20 ngày. Chú ý thêm: sinh địa 15gr, huyền sâm 12gr, mạch môn đông 15gr nếu miệng khát uống nhiều nước. Thêm bồ công anh 15gr, tử hoa địa đinh 15gr, đan bì 12gr, tử thảo 12gr nếu da mọc mụn hoặc trứng cá.

+ Đàm ứ nội tích dùng bài thuốc Hóa tích thang, gồm: xích thược 15gr, đào nhân 9gr, đan sâm 15gr, hồng hoa 9gr, xuyên khung 9gr, diên hồ sách 9gr, thanh bì 6gr, trạch lan 12gr, trạch tả 12gr, phục linh 12gr, lai phục tử 9gr, hà diệp 9gr. Sắc uống thay nước trong ngày, theo từng liệu trình 20 ngày. Chú ý thêm: bồ hoàng 20gr, hổ tượng căn 12gr, nếu bệnh nhân béo phì mỡ máu cao. Thêm: tam lăng 15gr, nga truật 15gr, hải tảo 30gr nếu bệnh nhân béo phì kèm theo gan nhiễm mỡ.

Minh Ngọc (ghi)