Y Khoa Viet Nam

Quai bị là một loại viêm tuyến nước bọt mang tai do một loại virus, lây lan qua đường hô hấp. Virus có ái tính đặc biệt với tuyến nước bọt, tinh hoàn và hệ thần kinh. Bệnh thường gặp ở trẻ nam tuổi từ 5-15.

Triệu chứng:
Giống như tất cả các bệnh do virus khác, khi bị nhiễm bệnh, bệnh nhân sốt cao có thể lên đến 40o, đau và sưng (không đỏ) một hoặc hai bên góc hàm. Sau 7-10 ngày các triệu chứng thuyên giảm dần và khỏi bệnh. ở một số trường hợp đặc biệt có thể kèm luôn viêm tinh hoàn.

Viêm tinh hoàn chỉ là một trong những biến chứng hay sảy ra nhất của quai bị. Sau 7-10 ngày, bệnh quai bị đã thuyên giảm, đột nhiên bệnh nhân lại sốt cao 39-40o, tinh hoàn một hoặc hai bên sưng nóng đỏ đau. Sau khoảng 10 ngày triệu chứng này cũng thuyên giảm và khỏi.

Chẩn đoán:
Bệnh nhi nhất là nam giới (nữ giới vẫn có thể mắc bệnh) biểu hiện, sốt cao, một hoặc hai bên góc hàm sưng, đau, khó nhai và nuốt, thường bị một bên trước sau 2-3 ngày biểu hiện qua bên còn lại, đặc biệt là có sưng nóng đỏ đau tinh hoàn một hoặc hai bên thì chắc chắn là bị quai bị.
Ngoài ra cũng gặp quai bị ở trẻ nữ, nhưng nói chung hiếm và cũng gây biến chứng viêm buồng trứng.

Xét nghiệm: không có xét nghiệm đặc hiệu nào.

Ðiều trị: trong thời gian bị bệnh phải:
- Nằm nghỉ, đặc biệt khi có sưng tinh hoàn thì phải nghỉ tuyệt đối.
- Chườm nóng vùng góc hàm.
- Dùng thuốc hạ sốt, an thần, giảm đau.
- Súc miệng nước muối hoặc các chất sát trùng khác.
- Ăn nhẹ.
- Nếu có biến chứng viêm tinh hoàn có thể dùng corticoid.
- Ðặc biệt phải cách ly bệnh nhân, vì rất hay lây.

Biến chứng:
Thường gặp nhất là viêm tinh hoàn, ngoài ra một số trường hợp hiếm có biến chứng viêm màng não, viêm não, viêm tụy tạng.


Trong dân gian, thường hay truyền miệng là bệnh quai bị gây vô sinh, nhưng thực tế không hoàn toàn đúng như vậy. Vì:
- Không phải trường hợp nào cũng có biến chứng viêm tinh hoàn.
- Nếu có biến chứng viêm tinh hoàn mà được điều trị kịp thời và đúng cách thì bệnh cũng khỏi không gây di chứng vô sinh.
- Dù có biến chứng viêm tinh hoàn gây teo, nhưng chưa chắc đã bị teo cả hai bên, vì vậy vẫn có thể có con. Trong trường hợp nặng biến chứng viêm tinh hoàn không được điều trị hoặc điều trị không đúng cách gây teo cả hai tinh hoàn, gây vô sinh.