Y Khoa Viet Nam

Trường hợp đầu tiên là một phụ nữ 28 tuổi bị chấn thương đụng dập vào mắt trái. Cách đó bốn năm, chị mổ cận bằng lasik (phương pháp mổ mắt cận tiên tiến và phổ biến nhất hiện nay). Các bác sĩ cắt một vạt giác mạc mỏng, lật lên, rọi tia lazer vào lớp giác mạc bên trong rồi đậy lại như cũ.

Không có biến chứng nào xảy ra ở những năm đầu sau mổ. Tuy nhiên sau chấn thương, vạt giác mạc bị lật lên bốn năm trước nay bị xô lệch lên phía trên với các nếp nổi và dầy. Nếu không phẫu thuật kịp thời sẽ để lại hậu quả khó lường.

Theo các bác sĩ, lệch vạt do chấn thương là biến chứng thường thấy sau lasik, nhiều nhất là sau khi mổ, với tỷ lệ 1% - 2%. Đã có những báo cáo mô tả những trường hợp bị lệch vạt muộn sau mổ lasik 38 tháng, nhưng trường hợp này được coi là lâu nhất với thời gian 47 tháng.

Trước đây người ta thường nghĩ giác mạc sau mổ lasik có khuynh hướng hóa sợi dần dần theo thời gian làm cho vạt không thể bị xô lệch được nữa. Nhưng trường hợp nói trên chứng tỏ vạt vẫn chỉ gắn yếu ớt vào giác mạc, có thể bị thương tổn do chấn thương, thậm chí do dụi mắt.

“Kinh nghiệm từ trường hợp này cho thấy cần thông báo với bệnh nhân trước và sau khi mổ về những biến chứng muộn của vạt có thể xảy ra ở bất cứ thời điểm nào sau này, nhất là ở những bệnh nhân có nguy cơ dễ bị chấn thương do tính chất nghề nghiệp như quân đội, cảnh sát v.v...” - bác sĩ Lê Việt Sơn, Phó trưởng Khoa Mắt, BV Bạch Mai, thừa nhận.

Rối loạn thị giác

Một số bệnh nhân sau phẫu thuật lasik thành công, có kết quả rất tốt. Tuy nhiên họ vẫn than phiền có những rối loạn thị giác trong môi trường ánh sáng yếu như cảm giác mờ hơn ban ngày, lóa đèn, thấy hào quang quanh nguồn sáng. Điều này gây phiền toái và cản trở phần nào cuộc sống.

Vẫn theo bác sĩ Sơn, trước đây, các nhà lâm sàng thường chỉ dựa vào thị lực và khúc xạ sau mổ để đánh giá hiệu quả phẫu thuật lasik. Tuy vậy, thị lực chỉ phản ánh một lượng thông tin hạn chế về chức năng thị giác.

“Phương pháp lasik cực kỳ hiện đại, nhưng nói sau mổ sẽ hoàn toàn như mắt người không cận thì không phải”, bác sĩ Sơn khẳng định,

Trong các trường hợp này, chất lượng thị giác giảm mặc dù thị lực vẫn tốt. Các chuyên gia về mắt cho rằng để đánh giá kết quả phẫu thuật khúc xạ, ngoài việc đạt chính thị sau mổ và thị lực tốt, cần phải có thêm tiêu chuẩn đánh giá chất lượng hệ quang học mắt.

Mắt khô, mất cảm giác

Các nhà khảo cứu thấy mật độ thần kinh giác mạc giảm sau lasik kèm theo giảm mật độ tế bào giác mạc. “Thần kinh giác mạc cho những phản xạ cần thiết để tránh các kích thích có hại và bảo tồn những chức năng bình thường của giác mạc và cơ cấu của giác mạc. Chức năng cảm giác không còn khi thần kinh giác mạc bị cắt đứt hay bị loại bỏ sau lasik” – bác sĩ Sơn lý giải.

Những ảnh hưởng này có thể chỉ được nhận biết vài đến vài chục năm sau mổ.

“Tuy nhiên, rủi ro cũng có thể xảy đến trong và ngay sau khi mổ” - bác sĩ Nguyễn Anh Đức, Khoa Mắt trẻ em, BV Mắt Trung ương, nói - “Có những sự cố khi phẫu thuật như cắt vạt ngắn hơn dự định; cắt đứt cả vạt; cắt vạt quá mỏng, quá dầy gây tổn thương cho mắt”.

bác sĩ Đức còn đề cập đến tình trạng mắt cố định không tốt khi mổ làm vùng can thiệp lazer lệch khiến thị lực không tốt hoặc loạn thị. Đặc biệt, nhiễm trùng sau mổ là điều hoàn toàn có thể xảy ra và không thể nói trước được.

Cần nghiên cứu thêm

Theo các chuyên gia nhãn khoa, lasik dù đã xuất hiện khoảng vài chục năm trở lại đây, nhưng nó vẫn còn mới mẻ ngay cả với những nước tiên tiến trên thế giới.

Thời gian lasik xuất hiện chưa đủ để tiến hành các nghiên cứu dài hơi, cho phép đưa ra những kết luận cuối cùng về ảnh hưởng của phương pháp này tới sức khỏe lâu dài của đôi mắt.

“Chúng tôi vẫn đang tiếp tục nghiên cứu thêm” - bác sĩ Sơn cho biết.

rong khi chờ đợi kết quả nghiên cứu có lẽ trong vài chục năm nữa, thiết nghĩ việc thông tin đầy đủ cho bệnh nhân những rủi ro có thể xảy ra, những nguy cơ có thể xuất hiện về sau, tại các cơ sở y tế có dịch vụ mổ mắt lasik, là cần thiết và công bằng đối với bệnh nhân.

“Chúng tôi không bao giờ khuyên bệnh nhân nên mổ mà chỉ tư vấn những trường hợp nào có thể mổ, trường hợp nào không. Đây là phẫu thuật lựa chọn. Ai bằng lòng với kính thì cứ đeo!” – bác sĩ Đức Anh nói.

Tiền phong