Hoócmon
Hoocmon là những hợp chất hữu cơ được tạo thành trong cơ thể, có tác dụng như những tín hiệu giữa các tế bào trong toàn bộ cơ thể. Lượng hoócmon trong cơ thể thường rất ít, một số hoócmon chỉ có khoảng 10-12 - 10 – 15 mol/mg protein của mô. Chỉ cần một lượng nhỏ hơn 1 phần triệu gam là đủ cho một hoạt động được thực hiện.
Hoócmon được tạo thành từ các mô đặc biệt và tác động đến các mô khác với nơi nó. Hoócmon được tiết vào máu, máu vận chuyển hoócmon đến nơi tác động . Lượng hoócmon tiết ra tùy thuộc vào nhu cầu của cơ thể, hoạt động sinh lý…Hoócmon có tính đặc hiệu rõ rệt, mỗi hoócmon tác động đến một loại tế bào, và một cơ quan nhất định.
Hoócmon có tác dụng điều hòa các qúa trình sinh hóa trong cơ thể chứ không tham gia trực tiếp vào các phản ứng: Hoócmon có tác dụng: - ảnh hưởng đến tốc độ sinh tổng hợp enzim và protein. – Ảnh hưởng đến vận tốc xúc tác của enzim. – thay đổi tính chất của màng tế bào.
Về mặt hóa học, hoócmon được chia thành hai loại căn bản : Các hoocmon là những protein hoặc các chất dẫn xuất protein và các hoocmon có một vòng hoặc cấu trúc steroit. Các hoócmon sinh dục và các hoócmon được phần ngoài hay vỏ tuyến thượng thận tạo ra đều là các hoócmon steroid.
Khi tới tế bào đích, hoócmon kích thích sự tạo thành một chất gọi là APM, APM kích hoạt một loạt các hệ thống enzim bên trong tế bào, để cho các phản ứng đặc biệt được kích thích và các sản phẩm yêu cầu được tạo ra. Sau khi làm xong công việc, hoócmon được đưa đến gan để khử kích hoạt sau đó được phân hủy hoặc sử dụng tạo ra hoócmon mới..
Các tuyến nội tiết gồm :
Tuyến giáp, tuyến cận giáp, tuyến tụy, tuyến thượng thận, vỏ thượng thận, tuyến ức, tinh hoàn , noãn sào và các vùng mô nhỏ trong ruột.
Tuyến yên – tạo ra hoócmon HGH tăng trưởng ở người, hoócmon kích giáp, hoócmon kích trên thận, FSH kích nang trứng, LH tạo thể vàng, prolactin PR, MSH kích sắc bào.
6. Hệ hô hấp
Ở trạng thái bình thường, một người nằm một ngày đêm tiêu thụ khoảng 400-500 lít oxy, khi thực hiện 12- 20 lần hít vào thở ra trên phút. Để so sánh: tần số hô hấp của ngựa -12 lần trên phút, chuột – 60 lần, còn chim hoàng yến là 108 lần. Mùa xuân tần số hô hấp trung bình cao hơn mùa thu chừng 1/3.
Oxy là chất riêng biệt quan trọng nhất, sự tiếp nhận oxy và thải ra CO 2 là quá trình hô hấp. Đặc trưng của hô hấp là thở.Hệ hô hấp bao gồm mũi, họng, hầu, khí quản và phổi. Hai lá phổi chiếm hầu hết ngực. Trong hai lá phổi, phổi phải lớn hơn phổi trái.
Mỗi lá phổi chia làm nhiều thùy, phổi phải có 3 thùy: trên , giữa và trái. Phổi trái có hai thùy trên và dưới. Các thùy riêng rẽ với nhau và được biểu thị bằng các rãnh trên bề mặt gọi là khe. Phổi có một hệ thống ống dày đặc và nhỏ.
7. Thở
Trung bình một phút ta thở 12 lần, trong một giờ hít vào và thở ra 8000 lít không khí, không khí thở chứa 21% O2 , công việc của phổi và toàn bộ hệ thống tuần hoàn là vận chuyển oxy đến tất cả các tế bào trong cơ thể.
Ø Nhịp thở
Được trung tâm hô hấp của não là hành tủy kiểm soát và được điều hòa theo mức cacbonic trong máu. Một lần thở khoảng 500 cm3 đi vào đường hô hấp , tuy nhiên chỉ có 350cm3được dùng để trao đổi, còn 150 cm3 không khí bị giữ lại gọi là khí chết . Khi thở sâu, người ta hít vào thêm 2,5 l – thể tích khí dự trữ thở vào và thở ra 1,5 l – khí dự trữ thở ra, như vậy dung tích sống là 4,5l. Luôn có 1l khí ở trong phổi, cả khi chết thì trong phổi vẫn còn 100 cm 3 gọi là không khí tối thiểu.
8. Hệ tuần hoàn
8.1. Máu
Dịch tuần hoàn gọi là máu, chứa chất dinh dưỡng và oxy hòa tan tới nuôi các tế bào sau đó đem các cặn bã và CO2 ra kỏi tế bào. Ngoài ra còn có tác dụng điều hòa nội môi và là môi trường để dẫn truyền hoocmon. Máu gồm: huyết tương, tiểu cầu, hồng cầu, bạch cầu. Máu chia làm 4 nhóm: A kháng B, B kháng A, AB không kháng, O kháng A và B.
Người có nhóm máu A có thể tiếp máu nhóm O, nhóm B có thể tiếp nhóm O, nhóm AB có thể tiếp nhóm A,B,AB,O. Ngoài ra còn nhóm máu hiếm Rh – Rhe’sus. Nhóm R chiếm tỉ lệ rất ít khoảng 0,16%, ở châu á chiếm tỷ lệ 1/10.000 người, Châu Âu là 15%.. Trong nhóm máu R lại chia làm hai: R-âm chiếm tỷ lệ 0,4% của R và R+ dương chiếm tỷ lệ 99,6%.
Phương Thảo (Theo Thái Bình)
Đăng nhận xét