Nguyên nhân bệnh do rất nhiều yếu tố tham gia. Yếu tố di truyền chưa được khẳng định, nhưng trong một gia đình có thể có nhiều thành viên đều bị trứng cá rất nặng có nhiều sẹo lõm xấu xí. Điều cơ bản đề xuất hiện trứng cá là việc hình thành một nút sừng ở nang lông.
Có hai yếu tố quan trọng để hình thành nút sừng
1. Đến tuổi dậy thì các chất nội tiết tố sinh dục tăng cao, trong số các chất nội tiết này thì chất androgen đóng vai trò quan trọng. Chất androgen gắn vào các thụ thể đặc biệt của chúng có trên bề mặt tế bào của tuyến tiết chất nhờn (còn gọi là tuyến sebaceous gland)
2. Do một loại vi khuẩn có mặt ở các nang lông, vi khuẩn này có tên khoa học là: Propionibacterium acnes. Vi khuẩn này chuyển hóa chất béo được tiết ra thành các acid béo tự do. Chính các acid này là các chất hóa ứng động kéo theo một loạt các chất gây viêm và các tế bào viêm là thành phần chủ yếu tạo nên những nhân trứng cá. Nếu có nhiễm khuẩn kèm theo thì các mụn sẽ có quầng viêm xung quanh tạo nên các sẩn đỏ hoặc nhiều khi các sẩn mủ. Khi nhiều mụn trứng cá liên kết lại với nhau thì có thể tạo thành các mảng sẩn với nền viêm đỏ ở dưới.
Các hình thái lâm sàng và điều trị
1. Trứng cá thông thường: Hay gặp ở tuổi dậy thì. Biểu hiện bệnh là các mụn nhỏ như đầu đinh ghim, màu vàng nhạt hoặc màu như màu da bình thường, có một số mụn màu đen do chất nhờn bị oxy hóa. Các mụn đứng rải rác trên nền da lành, có thể có một số mụn trên nền da viêm đỏ kèm theo. Thường thì không ngứa, không đau. Da mặt nhờn. Các mụn này hay khu trú trên trán, hai má, cạnh mũi, cằm. Có thể có cả ở lưng và ngực.
Điều trị: Bạn có thể bôi một trong các thuốc sau: Isotrex 0,05-0,1% Locacid, Erylik..., các chế phẩm này phải bôi đúng mụn, không được bôi vào da lành và chỉ bôi một lần vào buổi tối, không bôi ban ngày. Toàn thân uống 1 đợt ery- thromycine 250mg/1 viên x 2 lần/ngày 5-10 ngày hoặc doxycycline 100mg/1 viên x 2 lần/ngày x 15-30 ngày.
2. Trứng cá bội nhiễm: Tổn thương là các sẩn màu đỏ sẩn cao hơn mặt da, kích thước từ 0,3-0,5 cm, đôi khi có thể to hơn. Nền các sẩn hơi sưng nề, có màu đỏ, có thể có quầng viêm xung quanh. Xen kẽ có thể có một vài hoặc nhiều sẩn mủ. Các mụn có thể đứng rải rác hoặc tập trung thành đám. Có thể hơi ngứa hoặc hơi đau do viêm.
Điều trị: Bôi erylik tối. Toàn thân uống 1 đợt erythromycine 250 mg/1 viên x 2 viên x 2 lần/ ngày x 15 ngày- 2 tháng. Các trường hợp nặng có thể uống các kháng sinh nặng hơn như Clindamycine hoặc Trimazol.
3. Trứng cá do bôi các chế phẩm có chứa steroid: Một số người do có viêm da ở mặt, do nẻ hoặc do có mụn đã tự ý bôi trong một các chế phẩm có steroid như: trangala, cortebios, flucinar, gentrisone, diprosone, fobancort, kem tự pha chế có 7 loại thuốc... lên mặt. Trong 3-7 ngày đầu thì tình trạng viêm trên da mặt sẽ đỡ đi nhưng nếu bạn cứ tiếp tục bôi kéo dài thì sẽ xuất hiện các mụn trứng cá ngày càng nhiều ở các vùng da bôi thuốc.
Điều trị: Nếu bôi các chế phẩm đã nêu trên kéo dài quá thì sẽ có còn có thể gây mặt đỏ sần sùi như vỏ cam sành, lông mọc dài ra, teo da, giãn mạch... Về điều trị, ngay lập tức phải ngừng các chế phẩm đang bôi lại. Tại chỗ bôi eryzel sáng, bôi Isotrex 0,05 % đúng vào mụn tối. Toàn thân uống 1 đợt erythromycine 250 mg/1 viên x 2 viên x 2 lần/ ngày 5- 10 ngày hoặc doxycyline 100 mg/ 1 viên x 2 lần/ ngày x 15-30 ngày.
4. Trứng cá bọc: Tổn thương là các mụn bọc nổi cao hơn mặt da, nền da đỏ có quầng viêm xung quanh. Các mụn có kích thước khá to: 0,5 -1cm hoặc có thể to hơn. Tổn thương mụn thường ăn sâu cả vào trung bì nên sau khi mụn khỏi có thể để lại sẹo thâm, lõm.
Điều trị: Bôi eryzel ngày 2 lần, uống một đợt methronnidazol 250 mg viên x 2 lần/ ngày x 1-2 tháng. Những mụn to bùng nhùng có dịch khó tiêu bên trong thì ta phải chích rạch lấy hết dịch ra nhưng lưu ý vì có thể để lại sẹo lõm xấu xí.
5. Trứng cá mạch lươn: Là một thể nặng nhất của trứng cá. Một số người mụn trứng cá xuất hiện với tình trạng viêm nặng và nhiều mụn liên kết lại thông với nhau tạo thành những đường hầm chứa dịch, máu, mủ... bên trong. Tổn thương xuất hiện rất nhiều trên mặt, lưng, ngực. Bệnh nhân có thể bị đau nhức khi có nhiều mủ.
Điều trị: Khi khỏi thường để lại sẹo lồi hoặc sẹo lõm. Về điều trị bôi các thuốc kháng sinh tại chỗ như eryzel. Toàn thân uống isotretinoin 2 mg/kg/ngày trong 3-5 tháng nhưng phải có chỉ định và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa Da liễu vì thuốc có nhiều tác dụng phụ.
6. Trứng cá sẹo lồi: Mụn trứng cá to, viêm đỏ, khi nổi lên đã thường là một cục rất lớn, khi khỏi để lại các sẹo lồi cao lên trên bề mặt da. Vị trí hay gặp ở vùng cằm, vùng da ngay dưới tai, lưng, ngực.
Điều trị: Bôi thuốc eryzel tại chỗ ngày 2 lần. Toàn thân uống 1 đợt erythromycine 250 mg/1 viên x 2 viên x 2 lần/ngày 5-10 ngày. Sẹo lồi có thể tiêm kcort 2-3 tuần một lần.
7. Trứng cá đỏ: là một quá trình viêm mãn tính ở mặt đặc biệt vùng mũi. Bệnh được đặc trưng bởi ban đỏ, sẩn, mụn mủ, giãn mạch và có tăng sinh phì đại tuyến bã- làm cho mũi phát triển to hơn. Thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn tuổi từ 30- 50 tuổi, do nội tiết tố ở giai đoạn tiền mãn kinh. cà phê, trà đặc cũng làm tăng bệnh, nên phải tránh các đồ uống này.
Điều trị: Có thể tìm thấy tác nhân tham gia quá trình bệnh ở vùng da bị viêm: dermodex folliculorum. Bôi tại chỗ bằng kem metronidazole. Toàn thân uống metronidazola, ery- thromycine hoặc isotretinoin...
Chăm sóc da khi bị trứng cá
- Không sờ tay lên mặt, không cạy nặn
- Rửa mặt nhẹ nhàng ngày 2-3 lần, không chà mạnh, không làm bật mụn. Rửa bằng nước máy sạch hoặc nước muối pha loãng. Nếu da rất nhờn thì có thể dùng sữa rửa mặt chống nhờn nhưng ngày chỉ dùng sữa rửa mặt cho phù hợp vì có một số loại sữa dù chống nhờn nhưng vẫn sinh mụn.
- Không nên dùng mỹ phẩm, không đắp mặt nạ, mát xa, xông hơi... khi đang bị mụn.
- Không tự ý bôi các chế phẩm sau: Tragalar, corte- bios, flucinar, gentrison, halog, diprosalic, kem tự pha chế (có trangalar, aspirin, vitamine B1, kem sâm...), một số kem Đông y, một số loại kem không rõ nguồn gốc... lên mặt vì chúng sẽ làm tăng mụn lên và có thể teo da, giãn mạch, da trở nên sần sùi như vỏ cam sành...
- Hạn chế ớt, hạt tiêu, cà phê, trà đặc... ăn nhiều hoa quả, rau xanh... Uống nhiều nước: 1,5- 2 lít/ngày.
- Điều chỉnh chế độ làm việc, không thức khuya quá, không làm việc trí óc căng thẳng kéo dài.
Đăng nhận xét