Y Khoa Viet Nam

Tài liệu, vật liệu, phương tiện dạy/học

1. Tài liệu dạy học

1. Trường Đại học Y khoa Thái Nguyên (2006). Thực tế tốt nghiệp tại cộng đồng (tài liệu dành cho sinh viên).

2. Trường Đại học Y khoa Thái Nguyên (2006). Thực tế tốt nghiệp tại cộng đồng (tài liệu dành cho giảng viên).

2. Tài liệu tham khảo

1. Bộ môn Nội (2004), Trư­ờng Đại học Y Thái Nguyên, Nội khoa bệnh học, tập 1.

2. Bộ môn Nội (2002), Trư­ờng Đại học Y Hà Nội, Bài giảng Nội khoa, tập 1.

3. Hội hen Dị ứng miễn dịch lâm sàng Việt Nam (2005), Những vấn đề thời sự về kiểm soát hen.

4. Hội hen Dị ứng miễn dịch lâm sàng Việt Nam (2005), Sổ tay hướng dẫn kiểm soát bệnh hen.

4. Vật liệu, phương tiện dạy học

Bệnh án lâm sàng, bệnh nhân, bộ câu hỏi,...

Bảng kiểm:

Bảng kiểm hỏi bệnh sử, tiền sử bệnh nhân hen phế quản

Bảng kiểm kỹ năng khám bệnh nhân hen phế quản

Bảng kiểm kỹ năng chẩn đoán bệnh nhân hen phế quản

Bảng kiểm kỹ năng ra quyết định điều trị bệnh nhân hen phế quản

Bài tập dạy/học

1. Bài tập tình huống

Tình huống 1

Mục tiêu:

- Phát hiện đ­ược các dấu hiệu bệnh.

- Chẩn đoán (phân loại) đúng.

- Điều trị đ­ược một bệnh nhân có cơn hen phế quản.

Trường hợp:

Bệnh nhân nam 34 tuổi, Gần đây bệnh nhân ho nhiều, ho tăng về đêm, có tiếng thở rít. Thời gian gần đây bệnh nhân có cơn khó thở về đêm 7 lần trong 1 tháng. Khám thấy bệnh nhân tỉnh, vã mồ hôi, có tiếng thở thô ráp khi bệnh nhân thở vào, nhiệt độ 37⁰8C, không nôn, nói đứt quãng, nghe phổi nhiều ran rít, ran ngáy, nhịp thở 30 lần/phút, tim nhịp nhanh 120 lần/phút, không phù, không có gan to. Ngoài ra không có triệu chứng gì khác.

Nội dung:

- Chẩn đoán bệnh cho bệnh nhân.

- Ghi những xác định điều trị cần thiết cho bệnh nhân, chú ý những xác định điều trị cấp cứu.

Trả lời:

- Bệnh nhân bị hen phế quản.

- Xử trí: Đảm bảo hô hấp cho bệnh nhân bằng thở oxy, và dùng các thuốc giãn cơ phế quản. Nếu bệnh nhân tiếp tục suy hô hấp nặng thêm, cần đặt nội khí quản, cho bệnh nhân thở máy.

2. Bài tập thực hành đóng vai

2.1.Mục tiêu

Sử dụng khả năng giao tiếp tốt để khuyên bệnh nhân dùng thuốc điều trị phòng hen phế quản tại nhà. Nêu những dấu hiệu nặng bệnh nhân cần đến khám ngay tại các cơ sở y tế.

2.2. Nội dung

- Tình huống: Cán bộ y tế đã điều trị bệnh hen phế quản cho bệnh nhân 34 tuổi, bệnh ổn định và được ra viện. Trong thời gian bệnh nhân mắc bệnh, bệnh nhân lo mghĩ nhiều cán bộ y tế tư vấn và giải thích cho bệnh nhân, đồng thời hướng dẫn cách sử dụng thuốc phòng hen phế quản tại nhà và những dấu hiệu bệnh nặng cần đến khám ngay tại các cơ sở y tế.

- Phân công vai diễn:

+ Vai cán bộ y tế: Hướng dẫn bà mẹ cách cho trẻ sử dụng thuốc tại nhà, cách cho ăn, uống và các dấu hiệu cần đưa trẻ đến khám ngay.

+ Vai bệnh nhân: Nêu các thông tin bổ sung thực tế nếu cảm thấy hợp lý với tình huống và nên cư sử như một bệnh nhân thực sự.

+ Các sinh viên khác: không cản trở trong khi đóng vai, quan sát vai cán bộ y tế khi hư­ớng dẫn cho bệnh nhân, chuẩn bị thảo luận sau khi quan sát.

- Sau khi đóng vai: tiến hành thảo luận.

+ Cán bộ y tế có hoàn thành việc đư­a các thông tin về sử dụng thuốc tại nhà, chế độ ăn, uống và những dấu hiệu đ­ưa bệnh nhân đến khám ngay không?

+ Cán bộ y tế có đư­a ra lời khuyên thích hợp đối với trư­ờng hợp của bệnh nhân không? Có lời khuyên nào không thích hợp không?

+ Cán bộ y tế có sử dụng kỹ năng giao tiếp tốt không? Có sử dụng các ngôn từ đơn giản, rõ ràng, dễ hiểu không?

+ Cán bộ y tế có đặt ra những câu hỏi kiểm tra thích hợp không?

+ Đối với các lời khuyên đã đưa ra, liệu các bệnh nhân có thực hiện không? Nếu không, bạn có thể nghĩ ra cách nào để các bệnh nhân có thể cải thiện việc cho ăn, uống và có thể làm theo?

- Cuối cùng giáo viên cho ý kiến và kết luận.

Lượng giá

1. Công cụ lượng giá

Thang điểm đánh giá kỹ năng hỏi bệnh sử, tiền sử và làm bệnh án

Đánh giá cho điểm

0 điểm: Không hỏi

1 điểm: Hỏi ch­ưa hoàn chỉnh, chư­a rõ triệu chứng

2 điểm: Hỏi đúng, phát hiện triệu chứng đúng

Tổng điểm: 46

Đánh giá kết quả

23 - 31: Trung bình 31 - 39: Khá 39 - 46: Giỏi

Thang điểm đánh giá kỹ năng khám bệnh nhân hen phế quản

Đánh giá cho điểm:

Không khám: 0 điểm

Khám ch­ưa hoàn chỉnh hoặc khám phát hiện triệu chứng không đúng: 1 điểm

Khám đúng, phát hiện triệu chứng đúng: 2 điểm

Tổng điểm: 50

Đánh giá:

25 - 34: Trung bình

35 - 43: Khá

44 - 50: Giỏi

Thang điểm đánh giá kỹ năng chẩn đoán hen phế quản

Tiêu chuẩn:

0 điểm: Không làm

1 điểm: Làm ch­ưa hoàn chỉnh, không đúng

2 điểm: Làm đúng

Tổng điểm: 48

Đánh giá:

24 - 33: Trung bình

34 - 42: Khá

43 - 48: Giỏi

Thang điểm đánh giá kỹ năng ra quyết định điều trị hen phế quản

Tiêu chuẩn:

0 điểm: Không làm

1 điểm: Làm ch­ưa hoàn chỉnh, không đúng

2 điểm: Làm đúng

Tổng điểm: 34

Đánh giá:

17 - 23: Trung bình

24 - 29: Khá

30 - 34: Giỏi

2. Phương pháp lượng giá

Quan sát sinh viên thực hiện các nội dung theo mục tiêu của chủ đề, đánh giá mức độ hoàn thành các chỉ tiêu.

3. Thời gian

Lượng giá khi hướng dẫn sinh viên hỏi bệnh, thăm khám và điều trị bệnh nhân.

Tổ chức dạy/học

1. Sử dụng kế hoạch bài giảng

Giảng viên sử dụng kế hoạch bài giảng để giảng dạy đảm bảo thời gian đã phân bổ, sử dụng các phương pháp, phương tiện, thực hiện các hoạt động đã dự kiến để hoàn thành việc dạy/học cho từng phần của bài học. Trong quá trình dạy/học giảng viên có thể linh hoạt vận dụng các tình huống, câu hỏi, hoạt động dạy/học phù hợp, cập nhập thực tế nhằm đạt được mục tiêu với chất lượng và hiệu quả cao.

Sau bài giảng, giảng viên sẽ hỏi, yêu cầu sinh viên thực hành lại hoạt động lâm sàng, giảng viên căn cứ vào bảng kiểm lượng giá để đánh giá kỹ năng của sinh viên.

Thời gian lượng giá vào cuối mỗi chủ đề. Tùy theo mỗi chủ đề dài hay ngắn mà phần lượng giá tương ứng.

2. Tổ chức thảo luận nhóm, đóng vai...

Tổ chức dạy/học tại phòng, giảng viên giảng trực tiếp trên người bệnh về cách thăm khám, phát hiện triệu chứng, chẩn đoán và điều trị.

Tại hội trường, giảng đường của khoa, giảng viên cho sinh viên thảo luận nhóm về những vấn đề thực hành trên bệnh nhân.

Hướng dẫn tự học, tự nghiên cứu, vận dụng thực tế

1. Hướng dẫn sinh viên tự học, tự nghiên cứu

Sinh viên nên học tập tại phòng khám Nội vì sẽ có nhiều bệnh nhân, sinh viên sẽ thực hành khai thác triệu chứng, tiền sử và chẩn đoán bệnh hen phế quản, tư vấn cho bệnh nhân về điều trị và phòng bệnh hen ở tại nhà. Sinh viên cần đọc các tài liệu hướng dẫn xử trí hen của hội hen - dị ứng.

- Đánh giá các dấu hiệu: thở nhanh, rút lõm lồng ngực, thở rít khi nằm yên … Sử dụng phác đồ để chẩn đoán cho bệnh nhân.

- Thực hành đọc phim tim phổi.

- Chỉ định các phác đồ điều trị hen phế quản.

- Thực hành điều trị các mức độ hen phế quản.

- Thực hành hướng dẫn cho bệnh nhân dùng thuốc tại khoa.

- Phân độ và theo dõi kết quả điều trị và thay đổi phân độ.

2. Vận dụng thực tế

Hiện nay chẩn đoán hen tương đối rộng rãi, đo lưu lượng đỉnh rất có ý nghĩa cho chẩn đoán nhưng không phổ biến tại các cơ sở điều trị, do vậy chẩn đoán hen chủ yếu dựa vào lâm sàng.

Những bệnh nhân có tiền sử dị ứng cần thận trọng khi sử dụng các thuốc có nguy cơ gây cơn hen như aspirin, kháng sinh... Lựa chọn thuốc hen cũng cần lưu ý các tác dụng phụ như gây tăng nhịp tim, run… Thực hành sử dụng các thuốc dạng phun mù. Khi sử dụng thuốc cần phải phù hợp với từng trường hợp bệnh, điều kiện của bệnh nhân và điều kiện của bệnh viện.

Cần lưu ý hướng dẫn bệnh nhân không nên sử dụng các loại thuốc nam khi không rõ nguồn gốc và tác dụng. Hiện nay nhiều loại thuốc nam có pha trộn tỉ lệ cao corticoit, khi bệnh nhân sử dụng có thể giảm cơn hen nhưng sẽ gây các tác dụng phụ nặng nề của corticoit.